De ontwerpprincipes van docentprofessionalisering in formatief evalueren

Inleiding: Door middel van formatief evalueren (FE) kunnen docenten en leerlingen beter sturing geven aan het onderwijsleerproces van leerlingen. Hiervoor wordt een brede variatie aan toetsen gebruikt gedurende de dagelijkse lespraktijk. Het effectief kunnen inzetten van FE in de klas vereist specifieke docentvaardigheden, zo moeten zij data verzamelen, analyseren, interpreteren én op basis hiervan beslissingen nemen voor vervolgacties (Heitink et al., 2016).

Theoretisch kader: Docenten hebben ondersteuning nodig, in de vorm van professionalisering, om hun kennis en vaardigheden over FE te helpen ontwikkelen (Anderson & Palm, 2018; Carless, 2017). In dit paper worden drie professionaliseringsinterventies vergeleken om verder te onderzoeken welke ontwerpprincipes effectief zijn voor het verbeteren van de implementatie van AfL door docenten:

FORMAS. Een eenjarig programma met vijf bijeenkomsten waarbij docenten in gedifferentieerde groepen aan het werk gingen met het toegepaste activiteiten m.b.t. FE. Doordat de interventie o.a. bestond uit het ontwikkelen van direct toepasbare instrumenten, zoals diagnostische vragen en rubrics, werd dit programma als zinvol ervaren door participerende wiskundedocenten.

InformED. Een eenjarig programma met zes bijeenkomsten gebaseerd op het model van Wiliam (Wiliam & Leahy, 2018), waarbij de nadruk lag op een hele-taak-benadering: tussen de bijeenkomsten maakten docenten videofragmenten waarin ze tijdens de les met FE aan het experimenteren waren. Het geven en ontvangen van feedback op deze video's is een belangrijk aspect van het programma.

Leernetwerk Formatief Evalueren. Dit leernetwerk betreft een vierjarig programma, waarin docenten gezamenlijk met hun schoolleider tijdens drie landelijke en twee schooleigen bijeenkomsten aan de slag gingen met de cyclus van FE (Gulikers & Baartman, 2017). De richtlijnen van Wiliam en Leahy (2018) zijn gebruikt bij opstellen van de interventie, waarin docenten en schoolleiders gezamenlijk leerden, ontwierpen, uitprobeerden en reflecteerden.

Onderzoeksvraag: De drie bovenstaande interventies zijn alle drie uitgebreid onderzocht en bleken positieve effecten te hebben. In dit onderzoek vergelijken we de ontwerpprincipes van bovengenoemde interventies voor docentprofessionalisering in AfL. De onderzoeksvraag is:

“Wat zijn de belangrijkste ontwerpprincipes van het professionaliseren van docenten op het gebied van AfL?”

Methode: In dit onderzoek hebben we de drie interventies kwalitatief vergeleken op basis van raamwerk van effectieve kenmerken van Van Veen et al. (2010): vorm, focus op vakinhoud en vakdidactiek, kwaliteit van input, actief en onderzoekend leren, collectiviteit, samenhang met schoolbeleid, duur en permanentheid, en theory of improvement

Betekenis van de bijdrage: Er zijn al veel professionaliseringsinterventies op het gebied van AfL ontwikkeld, maar het is nog weinig duidelijk in hoeverre deze docentprofessionaliseringsprogramma’s succes hebben en welke ontwerpprincipes hierbij een rol spelen. Uit deze bijdrage blijkt dat een grotere betrokkenheid van de scholen bij professionalisering ervoor kan zorgen dat er een groter effect kan plaatsvinden op docentniveau, en hiermee mogelijk op leerlingniveau. Desondanks, kunnen docenten, door lessen voor te bereiden (inclusief instrumenten) en hier gezamenlijk op te reflecteren, al wel een verbetering van de integratie van FE in de eigen lespraktijk laten zien.

Aansluiting bij het congresthema
Leraar & Lerarenopleiding.

Interactie
Deelnemers zullen wij de werkende principes voorleggen en vragen daarop te reflecteren vanuit eigen ervaring met professionalisering.

Literatuur
Andersson, C., & Palm, T. (2018). Reasons for teachers’ successful development of a formative assessment practice through professional development – a motivation perspective, Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 25(6), 576-597.
Carless, D. (2017). Scaling up assessment for learning: Progress and prospects. In Scaling up Assessment for Learning in Higher Education. 10.1007/978-981-10-3045-1_1
Leahy, S., & D. Wiliam. (2012). From teachers to schools: Scaling up professional development for formative assessment. In J. Gardner (Ed.), Assessment and learning (2nd ed., pp. 49-71). Thousand Oaks: SAGE.
Smaill, E. (2020). Using involvement in moderation to strengthen teachers’ assessment for learning capability, Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, DOI:10.1080/0969594X.2020.1777087
Tam, A. C. F. (2015) The role of a professional learning community in teacher change: a perspective from beliefs and practices, Teachers and Teaching, 21:1, 22-43, DOI: 10.1080/13540602.2014.928122
Vescio, V., Ross, D., & Adams, A. (2008). A review of research on the impact of professional learning communities on teaching practice and student learning. Teaching and teacher education, 24(1), 80-91.