Decentralisatie, schaalvergroting en lokale democratie

Decentralisaties en schaalvergrotingsoperaties hebben het aanzien van het lokaal bestuur de afgelopen decennia flink veranderd. Wat zijn de gevolgen hiervan geweest voor het functioneren van de lokale democratie? Hoewel decentralisaties beogen de democratische zeggenschap op overheidstaken te vergroten, blijken decentralisaties de lokale democratie op twee manieren te hebben verzwakt. Allereerst hebben ze geleid tot een forse schaalvergroting van het lokaal bestuur, door gemeentelijke herindelingen en vooral door de vorming van regionale samenwerkingsverbanden. Met name regionalisering heeft allerlei negatieve gevolgen gehad voor het functioneren van de lokale democratie. Ook door het decentralisatiebeleid zelf is de sturende en controlerende rol van de gemeenteraad – zeker op de korte termijn – verzwakt, terwijl decentralisaties juist een sterke rol van de gemeenteraad veronderstellen bij het afstemmen van gedecentraliseerd beleid op lokale wensen en omstandigheden.


In this article in the series on the local democratic audit, the authors discuss the relationship between decentralization, scaling-up and local democracy. Decentralizations and scaling-up operations have changed the face of local government in the Netherlands considerably in recent decades. What have the consequences for the functioning of local democracy been? Although decentralizations aim to increase democratic control of government tasks, decentralizations appear to have weakened local democracy in two ways. First of all, they have led to a substantial scaling-up of the local government, through municipal amalgamations and especially through the formation of regional partnerships. Regionalization in particular has had all kinds of negative consequences for the functioning of local democracy. Decentralization policy itself has also weakened the steering and controlling role of the city council – certainly in the short term – while decentralization presupposes that the city council has a strong role in coordinating decentralized policy with local wishes and circumstances. We can speak of a ‘double decentralization paradox’ that entails both bottlenecks and opportunities. From the legislator’s side, therefore, an integral vision for the organization of domestic governance is needed.