Gegeven de duale loyaliteit van wetenschappers aan universiteiten: combineer professiegebonden en institutionele ethiek

Aan de ene kant maken professionals deel uit van een beroepsgroep, aan de andere kant zijn zij ook lid van een organisatie waarbinnen ze hun beroep uitoefenen. Het is voor professionals soms niet eenvoudig goed om te gaan met de daaruit voortvloeiende duale loyaliteit. Wanneer een organisatie ethische beleidsprogramma's zou ontwikkelen en concrete maatregelen neemt om te sturen op ethisch gedrag van professionals, zal rekening gehouden dienen te worden met deze duale loyaliteit. In dit artikel richten we ons op een specifiek soort organisatie: de universiteit. We onderzoeken welke ethische kwesties naar voren kunnen komen bij onderwijs- en onderzoeksactiviteiten en hoe een universiteit, rekening houdend met ook deze dualiteit, het ethisch verantwoord gedrag van haar professionals het beste kan versterken. Welke verschillende benaderingen zouden het meest geschikt kunnen zijn om ethisch beleid, gericht op de verschillende academische professionals, te effectueren? Het blijkt dat een combinatie van de vier benaderingen die we bespreken het meest veelbelovend is. Deze benadering bestaat eruit, dat universiteiten ethische beleidsprogramma's ontwikkelen op basis van de leidende waarden van de academische gemeenschap (professiegebonden ethiek). Vervolgens zal dat moeten worden aangevuld met stimulerende maatregelen vanuit de universiteit (institutionele ethiek). Daarbij behoren studenten te worden betrokken, dit mede om de naleving van maatregelen te controleren. Universitaire vakgroepvoorzitters spelen hierbij een sleutelrol, aangezien zij op het snijvlak van professiegebonden en institutionele ethiek opereren. Wij pleiten er voor, dat vakgroepvoorzitters meer tijd kunnen besteden aan het op goede wijze invulling geven van hun voorbeeldfunctie in de omgang met de verschillende ethische waarden, en daarmee aan de preventie van ethische kwesties. Dit kan bijvoorbeeld door vakgroepvoorzitters structureel beter te assisteren in de toegenomen hoeveelheid administratieve en financiële taken die zij toegeschoven hebben gekregen.