Hardopdenkprotocollen als pretestmethode: synchroon en retrospectief hardopdenken vergeleken

Hardopdenkprotocollen zijn een veelgebruikte methode voor de formatieve evaluatie van software, interfaces, websites en instructieve documenten. De methode houdt in dat gebruikers uit de doelgroep een aantal taken met behulp van het te evalueren communicatiemiddel uitvoeren en daarbij voortdurend hun gedachten verbaliseren. De methode heeft face validity, omdat de data die ermee verkregen worden het feitelijke gebruik weerspiegelen, en dus verder gaan dan het oordeel van proefpersonen over de gebruikersvriendelijkheid. Hardopdenkonderzoek is ingebed in een lange en gerespecteerde onderzoekstraditie, gericht op de cognitieve processen van proefpersonen tijdens de uitvoering van een breed scala aan taken – zoals schaken, probleemoplossen, schrijven, lezen en besluitvorming – met de monografie van Ericsson & Simon (1993) als belangrijke mijlpaal. Wanneer hardopdenken wordt gebruikt als pretestmethode, gaat het echter niet primair om inzicht in de cognitieve processen, maar om zicht op de kwaliteit van communicatiemiddelen of artefacten.