Positieve geestelijke gezondheid, narrative foreclosure en life review in de derde levensfase

DOEL: Geestelijke gezondheid is meer dan de afwezigheid van psychische klachten. De afgelopen decennia is er al veel aandacht voor emotioneel welbevinden als onderdeel van geestelijke gezondheid. De laatste jaren is er ook toenemende aandacht voor psychologisch en sociaal welbevinden. Het doel van dit symposium is inzicht te geven positieve geestelijke gezondheid bij mensen in de derde levensfase, de factoren die samenhangen met emotioneel, psychologisch en sociaal welbevinden en methoden die het welbevinden kunnen vergroten.

METHODE: In een eerste studie werd positieve geestelijke gezondheid onderzocht in een longitudinale bevolkingsstudie. In een tweede studie werd positieve geestelijke gezondheid in samenhang met ‘narrative foreclosure’ en ego-integriteit onderzocht. Narrative foreclosure is de voortijdige overtuiging dat het verhaal van het eigen leven voorbij is. In een derde studie werd een kwalitatief onderzoek gedaan naar de werkzame mechanismen van life-review bij 50plussers.

RESULTATEN: Hoewel positieve geestelijke gezondheid en psychopathologie aan elkaar gerelateerd zijn, laten ze een andere samenhang met leeftijd zien. De afwezigheid van psychopathologie gaat dus niet vanzelfsprekend samen met de aanwezigheid van welbevinden, Narrative foreclosure hangt negatief samen met positieve geestelijke gezondheid. De meeste deelnemers aan life-review –ook degenen waarbij de depressieve klachten zijn toegenomen– hebben meer inzicht gekregen in zichzelf, hun ervaringen en hoe ze daardoor in het leven staan.

DISCUSSIE: De derde levensfase biedt volop mogelijkheden om ego-integriteit te ontwikkelen. Vooral voor mensen met een verminderde positieve geestelijke gezondheid is life-review een geschikte methode om tot een goede invulling van de derde levensfase te komen en narrative foreclosure te doorbreken. Nader onderzoek moet uitwijzen of afname van narrative foreclosure inderdaad een werkend mechanisme is.